بازگشت
اوباما مشتها را باز می کند
برگردان: ا. م. شیزلی برگردان: ا. م. شیزلی

ویچسلاو تـتیوکین(tetyokin)

 

44 – مین رئیس جمهور، سیاست آمریکا در خاور نزدیک را تعیین می کند

پس از برگزاری مراسم با شکوه ادای سوگند پرزیدنت اوباما، جهان منتظر اولین گامهای وی بود. چند روز قبل، جناب اوباما، برای اولین بار با یک کانال تلویزیونی خارجی مصاحبه کرد. انتخاب این کانال، کملا غیر منتظره بود. بر خلاف سنت همیشگی سیاستمداران آمریکائی، باراک اوباما، در مصابه با شرق عربی، قبل از همه، روابط دوستانه غیر قابل تغییر با متحدان غربی خود را مورد تأکید قرار داد.

سفر قریب الوقوع جرج میچل، که همین روزها بعنوان نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه تعیین شده است، منطقه ای که هنوز دودهای آن پس از آخرین جنگ اسرائیل با اعراب بر آسمان بلند است، سبب اصلی مصاحبه با خبرنگار کانال تلویزیونی مشهور «العربیه» دوبی گردید. این مصاحبه انگیزه ای شد برای اینکه اوباما نه تنها موضع خود را در قبال مناقشه اسرائیل و فلسطین، حتی در مورد مناسبات آمریکا با جهان اسلام، از جمله، در باره ایران بعنوان مهمترین مسئله آمریکا نیز روشن سازد.

باراک اوباما در جریان مصاحبه با خبرنگار این کانال تلویزیونی، خاستگاه اسلامی خود را مورد تأکید قرار داد و گفت: «بسیاری از اعضای خانواده من، مسلمان هستند. من در کشورهای اسلامی زندگی کرده ام و لازم می دانم به دنیای اسلام بگویم که آمریکا دشمن شما نیست». این سخنان، به چند دلیل، بمعنای یک بیانیه جدی است. پیش از همه، این گام جدی از سوی رئیس جمهور کشوری برداشته می شود که اکثریت مردم آن پیرو دین مسیح می باشند. جدیت این گام یک رئیس جمهور وقتی معلوم می شود که اگر توجه کنیم سیاست خارجی آن را از خیلی سالها پیش، دوستان اسرائیل تعیین می کردند. این مسئله، یک چرخش تند از سیاستهای دولتهای پیشین آمریکاست که دائما روابط تحریک آمیزی را با دنیای اسلام دنبال می شد، عربها را تحقیر می نمودند و سعی می کردند اختلافات اعراب و اسرائیل را از طرق توسل به زور و خشونت، به نفع تل آویو حل کنند.

بدین ترتیب، اینگونه تصور می شود که، رئیس جمهور جدید آمریکا می خواهد سیاست خود در خاورمیانه را از نقطه صفر آغاز کند. باراک اوباما، ضمن صحبت در باره دستورات خود به فرستاده ویژه، گفت: «به وی گفتم که اول با دقت حرفهای همه طرفها را گوش کند، زیرا، آمریکا در گذشته، بدون در نظر گرفتن اوضاع، اغلب دیکته می کرد. اینک ما، قبل از هر چیزمی خواهیم گوش کنیم، همه پیشداوریهائی را که طی سالیان گذشته شکل گرفته است، به کناری بگذاریم. فکر می کنم اگر بتوانیم به این کار موفق شویم، بدین معنی است که حداقل، امکاناتی برای پیشرفت بوجود آورده ایم». اوباما همچنین، تأکید کرد که دولت وی در رابطه با دنیای اسلام، از متدهای مختلف استفاده خواهد کرد. وی گفت: «ما نمی توانیم فقط مناقشه فلسطین- اسرائیل را مورد توجه قرار دهیم و همه آنچه را که در سوریه، ایران، لبنان، افغانستان و یا پاکستان می گذرد، فراموش کنیم. همه اینها با هم مرتبط اند».

اوباما با اعتراف به اینکه کشور وی در خاورمیانه مرتکب اشتباه شده است،اظهار داشت که تصمیم دارد «مشت ها» را در رابطه با کشورهائی که آمریکا آنها را «غیر دموکراتیک» می شمارد، باز کند. می توان فهمید که منظور او، ایران بود. اوباما در این باره، با لحن نسبتا مصالحه جویانه، حتی با صدای بلندتر گفت: «مردم ایران، مردم بزرگی هستند و تمدن پارس، تمدن بزرگی است». پس از آن، همانطور که انتظار می رفت، این کشور را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «رفتار ایران، رفتاری نیست که این کشور باید در تلاش برای صلح و ترقی در منطقه رعایت کند: تهدید اسرائیل، تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی، حمایت از سازمانهای تروریستی- هیچ کدام از اینها نمی توانند در خدمت ثبات منطقه باشند». اوباما با اعلام آمادگی برای گفتگوی مستقیم با تهران، رویکرد جدیدی را بیان کرد. او گفت: «برای ما این اهمیت دارد که از همه گزینه های آمریکا، از جمله از ابزار دیپلوماتیک، در برخورد با ایران استفاده کنیم». این در حالیست که تا کنون، واشینگتن بیانیه های تهدیدآمیز بسیاری برعلیه ایران صادر کرده است.

امّا در باره آنچه که به مناقشه ٦۰ ساله بین اسرائیل و اعراب مربوط می شود، رئیس جمهور جدید آمریکا بار دیگر بر حمایت خود از دولت یهودی تأکید کرد و ضمن اشاره به اینکه اسرائیل باید تصمیم جدی بگیرد، گفت: «قطعا ما نمی توانیم نه به اسرائیلیها و نه به اعراب دیکته کنیم که کدام رویکرد برای آنها خوب است و کدام بد. آنها، خود باید تصمیم بگیرند. اما من باور دارم که الآن بهترین موقع برای هر دو طرف می باشد. آنها باید  به این نتیجه گیری رسیده باشند که راه حلی راکه تا کنون در پیش گرفته اند، به سوی امنیت، به سوی توسعه و ترقی خلقها نیست. زمان نشستن در پشت میزهای مذاکره، فرارسیده است».

تازگی این مشی در این است که تا کنون به انحاء مختلف و بطور یکجانبه، «بنیادگرایان اسلامی» را مسئول همه جنگهای دائمی بین یهودیان و اعراب معرفی می کردند. در این برخورد، مسئولیت دو طرف، یعنی اسرائیل نیز مورد تأکید قرار می گیرد. در واقع، این رویکرد جدید، یک گام جدی محسوب می شود. ضمنا، شخصیت نماینده ویژه رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه نیز، نشاندهنده عزم قطعی وی برای پایان دادن به مناقشه طولانی در منطقه می باشد.

جرج میچل در سال ۱٩٣٣، در یک خانواده مهاجر ایرلندی- کاتولیک و از مادر لبنانی زاده شد. او، با موفقیت تمام در جهت حصول توافق سیاسی و حل مناقشه دشوار ایرلند شمالی، میانجی گری کرد. حالا، مناقشه خارمیانه که تا کنون در آمریکا دوستان بغایت معتمد، به عبارت ساده، فرزندان اسرائیل بدان مشغول بودند، برعهده این دیپلومات مجرب با منشاء عربی، محول شده است.   

 بدین ترتیب، اوباما در نظر دارد، بنوعی، مشی خاورمیانه ای آمریکا را تغییر دهد. در واقعیت امر، این یک نیت کاملا صمیمانه است. اما، این مسئله، خواست تنها رئیس جمهور جدید آمریکا با منشاء آفریقائی و تربیت یافته خانواده مسلمان نیست. اولا؛ این رویکرد جدید، حاصل اعتراف الزامی به ناکارآمدی سیاستهای قبلی ایالات متحده آمریکاست. لازم به یادآوریست که، کمی بیش از یک سال قبل، در جریان کنفرانس بین المللی آناپولیس، جرج بوش، ضرورت حل وفصل سریع و همه جانبه مناقشه خاورمیانه را مورد تأکید قرار داد. اما، این « ضرورت» پر سر و صدای او، بسختی در هم شکست و خره- ریزهای آن را بمب افکنهای اسرائیلی در بمبارانهای اخیر خانه های فلسطینیان، بر سر مردم باریکه غزّه فرو ریختند و بار دیگر، ناکارآمدی راه حل نظامی اسرائیل علیرغم حمایتهای آشکار و نهان آمریکا، ثابت شد.

ثانیا؛ دغدغه اصلی اوباما نه حل مسئله خاور میانه، بلکه، خارج کردن آمریکا از چنگال بحران می باشد. برای حل این معضل، پول لازم است. این پول از کجا باید تأمین شود؟ قبل از همه، این پولها باید از خلیج فارس، از جمله از امارات متحده عربی، که قریب نصف ذخیره سرمایه گذاری جهان را - تریلیونها دلار در اختیار دارد، تأمین گردد. دستیابی به این منبع قوی تغذیه - گامی است در راه خروج از بحران(علت مصاحبه با کانال تلویزیونی امارات متحده عربی هم همین بود). همه جهان در راه جلب سرمایه گذاری تلاش می کند. آمریکائیها می خواهند در این زمینه هم مقام اول را بخود اختصاص دهند.

با توجه به اهمیت سیاستهای جدید در رابطه با جهان اسلام، ساده لوحی خواهد بود هر گاه تصور شود که اوباما(که برای اصلاح و نجات سرمایه داری رو به مرگ آمده است، سعی می کنند او را بعنوان پغمبر اعجازگر ستایش کنند) در یک آن به کبوتر صلح تبدیل خواهد شد. در مجموع، جواب منفی است. رئیس جمهور تازه آمریکا هم اکنون اجازه وارد آوردن ضربه به پاکستان را صادر کرد که در اثر آن دهها نفر غیر نظامی کشته و یا مجروح گردیدند. وی، قبلا هم بر تقویت نیروهای استعماگر آمریکا در افغانستان و افزایش آنها تا ٦۰ هزار نفر سرباز و افسر تأکید کرده بود. بدین ترتیب، متأثر شدن از صلحدوستی جناب اوباما جائی ندارد. او، خدمتکار صادق طبقه حاکم ایالات متحده آمریکاست و هر آنچه را که در توان دارد برای تأمین منافع این طبقه انجام خواهد داد. وی اما، در نظر ندارد حماقتهای رئیس جمهور قبلی را تکرار کند. آن قبلی، به یاری تیم نئومحافظه کار خود، همانقدر هیزم جمع کرده بود که فقط توانست شرق سرما زده اروپا را در مدت جنگ گازی روسیه- اوکرائین گرم نگه دارد. ولی، اوباما می خواهد نشان دهد که سیستم آمریکا به اندازه ای که بتواند از منافع خود دفاع کند، انعطاف پذیر است. این همان انطافی است که تنظیم کنندگان سیاست خارجی روسیه درک نمی کنند. سران روسیه در گرماگرم فاجعه غزّه موضعی کاملا «شترمرغی٭» گرفتند. تا زمانی که وضعیت آرام بود، سران روسیه مغرورانه از روابط دوستانه با کشورهای عربی و در مجموع با کشورهای اسلامی صحبت می کردند. در واقع، این موضع گیری انعکاس آشکار جاذبه منابع نفت و گازعربها بود نه خودشان. اما، لحظات بحرانی فرارسید. اصلا، سیاست خارجی روسیه چگونه توانست خود را نشان دهد؟ فقط در حد تقلاهای بی اهمیت اروپا، سازمان ملل متحد و کشورهای عربی. البته این موضعگیری نمی تواند از چشم مردم خاورمیانه دور بماند. به این ترتیب، در آینده، وقتی که مسکو بخواهد بار دیگر خود را در منطقه نشان دهد، بی پرنسیپی سیاسی اش در جریان مقابله شدید اسرائیل- فلسطین را، یادآوری خواهند کرد. زیرا، اصلا اتفاقی نبود که، اوباما سیاست خاورمیانه ای جدید آمریکا را درست در بحبوحه بحران اعلام کرد. کاخ سفید، نظر به آینده دارد و حداقل بسیار دورنگرتر از ساکنان فعلی اتاقهای سیاسی روسیه می باشد.

 

برگرفته از: «سووتسکایا راسیا»،

شماره (۱٣٢٢۵)٨، ٢٩ ژانویه سال ٢۰۰٩

 

٭-اشاره تمثیلی است. به شترمرغ گفتند: بار ببر، گفت: مرغ کجا و بار بردن کجا؟ گفتند: پرواز کن، گفت: شتر کجا و پرواز کجا؟ م.


February 1st, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی